УРОК 8

Падежи и склонения:  Родительно-дательный падеж,  склонения “ոջ”, “վա”, “ց”  Другие синтаксические функции  родительно-дательного падежа  Выражение значения местоимений свой, себя  Безличные глаголы с окончаниями իս, ով  Порядок слов в предложении ________________________________________

РОДИТЕЛЬНО-ДАТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ,  СКЛОНЕНИЯ “ՈՋ”, “ՎԱ”, “ՈՑ”  ՀՈԼՈՎՈՒՄՆԵՐ 

Склонение на “ոջ”  հոլովում  К склонению на ոջ относятся существительные, которые в родительно-дательном падеже получают окончание ոջ.  Родительно-дательный падеж при помощи окончания образуют следующие существительные: 

քույրքրոջ/ը/

сестра сестры, сестре, сестру

կինկնոջ/ը/

жена жены, жене, жену,женщина женщины, женщине, женщину

ընկերընկերոջ/ը/

товарищ товарища, товарищу

տերտիրոջ/ը/

хозяин хозяина,хозяину

տալտալոջ/ը/

золовка золовки,золовке, золовку

սկեսուրսկեսրոջ/ը/

свекровь свекрови

աներաներոջ/ը/

тесть тестя, тестю

Родительно-дательный падеж при помощи окончания ոջ образуют также те сложные существительные, последним компонентом которых является одно из вышеуказанных слов.

Например: մորաքույր (тетя, сестра матери), դասընկեր (одноклассник, однокурсник), հողատեր (землевладелец), տիկին (сударыня, мадам).  Запомните!  Множественное число существительного կին /կանայք/ в родительно-дательном падеже имеет форму կանանց: կանայք, կանանց - женщины,женщин, женщинам ,женыжен, женам.  Склонение на “վա”  “վա” հոլովում  К склонению на վա относятся существительные, обозначающие время.  Родительно-дательный падеж при помощи окончания վա образуют следующие существительные:  Пример: 

ամառ,ամառվա/ն/

лето лета, лету 

կեսօր,կեսօրվա/ն/

полдень полдня, полдню 

ամիս,ամսվա/ն/

месяц месяца, месяцу 

ձմեռ,ձմեռվա/ն/

зима зимы, зиме 

առավոտ,առավոտվա/ն/

утро утра, утру 

շաբաթ,շաբաթվա/ն/

неделя недели, неделе

գիշեր,գիշերվա/ն/

ночь ночи 

տարի,տարվա/ն/

годгода, году 

ժամ,ժամվա/ն/

час часа, часу 

ցերեկ,ցերեկվա/ն/

 день дня, дню 

ժամանակ,ժամանակվա/ն/

время времени 

օրօրվա/ն/

день (сутки)дня, дню 

Запомните!  1.Некоторые из указанных существительных параллельно относятся к склонению на ի:  ժամվա-ժամի, ամսվա-ամսի, կեսօրվա-կեսօրի.  2.К склонению на վա могут относиться и другие слова выступающие в значении времени:  Пример: 

ճաշ

обед

շուտ

рано

ճաշվա

обеденный

շուտվա

ранний (давнишний)

ճաշվաժամ

обеденный час

շուտվածանոթներ

давнишние знакомые

ճաշվաընդմիջում

обеденный перерыв

շուտվաամսագիր

давнишний журнал

զատիկ

пасха

վաղուց

давно

զատկվա

пасхальный

վաղուցվա

давнишний

զատկվա

пасхальный праздник

վաղուցվաբարեկամություն

давнишняя дружба

զատկվաձու

пасхальное яйцо

վաղուցվալուրեր

давнишние вести

առաջ

раньше

առաջվա

ранний (прошлый)

առաջվաուսուցիչները

учителя в прошлом, раньше

առաջվածնողները

родители в прошлом, раньше
  1. В разговорной речи употребляются варианты слов գարուն, աշուն-գարուն, աշունք, которые относятся к склонению վա: գարունվա— весенний, աշունվա— осенний.  4. Существительные դար (век), րոպե (минута), վայրկյան (секунда) относятся к склонению ի.  5. Названия месяцев также относятся к склонению на ի: հունվար-հունվարի, մարտ-մարտի, ապրիլ-ապրիլի и т.д. Склонение на “ց”  “ց” հոլովում К склонению на ց относятся существительные, образованные при помощи суффиксов անք, ենք, ոնք, ունք, которые выражают значение множественности.  Արմենենք значит “Армен и его родня”, պապոնք - “дед и его семья”, մերոնք- “наши, наша, моя родня”, ձերոնք- “ваши, ваша, твоя родня”, քեռոնք - “дядя (брат матери) и его семья”.  Указанные существительные в родительно-дательном падеже получают окончание ց, которое прибавляется вместо конечного согласного ք.  Пример:  Արմենենք  ևԱրմենենց  պապոնք   ևպապոնց  մերոնք    ևմերոնց  ձերոնք    ևձերոնց  Существительные, относящиеся к склонению на ց, не имеют категории определенности, следовательно не принимают определенного артикля. 

Внесистемные склонения  Այլաձևհոլովումներ

1.Существительное սեր (любовь) в родительно-дательном падеже получает окончание ո: սիրո/սիրոհասակ - возраст любви, սիրոերգ - песня любви, հանունսիրո - во имя любви в определенном виде это слово имеет форму սիրուն (малоупотребительная форма).  2.Существительные հույս (надежда), լույս (свет), սուգ (траур), պատիվ (честь), հուր (огонь) обычно в родительно-дательном падеже имеют окончание ի, но в некоторых словосочетаниях (в роли несогласованного определения) они встречаются с окончанием ո.  Пример: սգոնիստ (траурное заседание), հուսոաստդ (звезда надежды), առավոտլուսո (утро света), պատվոտախտակ (доска почета), Հրոերկիր (Огненная земля).  3.Существительное աղջիկ (девочка, девушка, дочь) в родительно-дательном падеже имеет окончание ա: աղջկա, աղջկան / աղջկաանունը — имя девушки, սիրումէաղջկան — любит девушку, մոտեցավաղջկան — подошел к девушке.  4.Некоторые существительные, образованные при помощи суффиксов ուստ, իստ родительно-дательный падеж наряду с окончанием ի образуют также при помощи окончания յան.  Пример:  գալուստ (прибытие) - գալստյանփախուստ (бегство) - փախստյանհանգիստ (отдых) - հանգստյան  Запомните!  Собственное имя Գալուստ в родительно-дательном падеже может иметь только окончание ի. /Գալուստի/.  Остальные синтаксические функции родительно-дательного падежа Սեռական-տրականհոլովիմյուսշարահյուսականգործառույթները  Существительные в родительно-дательном падеже (в определенном, а также в неопределенном виде) выполняют функции:  1. косвенного дополнения, обозначающего лицо или предмет, на которое направлено действие. Таким дополнением управляют:  а)глаголы однонаправленного движения: մոտենալ (подойти), հասնել (достичь, дойти), հանգել (примкнуть, прийти), միանալ (присоединиться), ներկայանալ (представиться) и т.д.:  Пример: 

մոտենալգրատախտակին, շենքին, այգուն

подойти к доске, к зданию, к саду

հասնելնպատակին, ընկերներին, գնացքին

достичь цели, товарищей, (дойти до) поезда

միանալերիտասարդներին, կարծիքին, շարժմանը

присоединиться к молодым, к мнению, к движению

ներկայանալղեկավարին, մարդկանց

представиться руководителю, людям 

б)некоторые переходные глаголы, которые одновременно управляют прямым дополнением:

հանձնել

сдать

մատուցել

подать

տալ

дать

վաճառել 

продать

նվիրել

дарить

կապել

привязать

վճարել 

платить

 

 

   Пример: 

Գիրքըհանձնելուեմգրադարանավարին /վաճառողին, տիրոջը/: 

Книгу сдам (должен сдать) библиотекарю (продавцу, хозяину). 

ՆամիշտծաղիկներԷնվիրումընկերուհուն/քրոջը, կնոջը, աղջկան/: 

Он всегда дарит цветы подруге (сестре, жене, девушке или дочери). 

Կինըսուրճէմատուցումհյուրերին /ընկերոջը, ամուսնուն, որդուն/: 

Женщина подает кофе гостям (товарищу, мужу, сыну).

Դուդրամըվճարելուեսգանձապահին /վաճառողահուն։ 

Ты деньги должен заплатить кассиру (продавщице).

Նաժապավենըկապումէգլխին /վզին, մեջքին/: 

Она ленту повязывала на голову (на шею, на спину). 

в) глаголы передачи информации: ասել (сказать), հաղորդել (сообщить, передать), պատմել (рассказать), հայտնել (сообщить, объявить), բացատրել (объяснить), հրամայել (приказать), հանձնարարել (поручать) и т.д.:  Пример: 

Մերզրույցիմասինպատմելուեմընկերուհուս /քրոջս,նստածներին/: 

О нашей беседе расскажу моей подруге (твоей сестре сидящим). 

Նաիրտեսակետըբացատրումէուսանողներին /ընկերներին, մարդկանց/: 

Она объясняет свою точку зрения студентам (товарища,людям). 

Այդբարիլուրըեսհաղորդելուեմմերուսուցչուհուն /ծնողներին, ներկաներին/: 

Эту добрую весть я сообщу нашей учительнице (родителям, присутствующим). 

Նահրամայեցտղաներին /աղջիկներին, զինվորներին/անցնելկամուրջը: 

Он приказал парням (девушкам, воинам) перейти мост.

Այդաշխատանքըկարելիէհանձնարարելուսանողներին /աշակերտուհիներին, տեղակալին/:

Эту работу можно поручить студентам (ученицам, местителю). 

 

  1. прямого дополнения, если оно выражает значение или выступает в значении лица, отвечая на вопрос ու՞մ(кого?): 

Նասիրումէհարազատներին /որդուն, ընկերոջը, աղջկան/:

Он любит родных (сына, товарища, дочь или девушку).

Այսօրպարգևատրելուենառաջավորներին /գիտնականին, հերոսուհուն, նորարարին/: 

Сегодня будут награждать передовиков (ученого, героиню, новатора). 

Նահիշումէծնողներին /ուսուցչուհուն, մարզիչին, սկեսրոջը/: 

Она помнит родителей (учительницу, тренера, свекровь).

Նաբուժումէերեխային /հիվանդին, որդուն, մարդկանց/:

Он лечит ребенка (больного, сына, людей).

Նրանքպատժումէիեդավաճանին /վախկոտին, լրտեսներին/: 

Они наказывали предателя (труса, шпионов).

Նրանքհրավիրելուենհամակուրսեցիներին /հաղթողին, երգչուհուն, թարգմանչին/: 

Они пригласят (будут приглашать) однокурсников (победителя, певицу, переводчика). 

Запомните!  1. Названия животных в роли прямого дополнения имеют форму родительно-дательного падежа и отвечают на вопрос ու՞մ (кого?), если употребляются в определенном виде, если же употребляются в неопределенном виде, то имеют форму именительного падежа и отвечают на вопрос ի՞նչ (что?).  Пример: 

Նափնտրումէձիուն /ու՞մ/:

Он ищет эту лошадь (кого?)

Նափնտրումէձի /ի՞նչ/:

Он ищет лошадь. (что?)

Նասիրումէկատվիս /ու՞մ/:

Он любит эту кошку (кого?)

Նասիրումէկատու /ի՞նչ/:

Он любит кошку. (что?) 

2.Обстоятельство места, обозначающего пред лет, на котором совершается действие, обычно употребляется в определенном виде и отвечает на вопрос որտե՞՛ղ (где?куда?). В русском языке ему в основном соответствуют словосочетания с предлогом на.  Пример: 

Տունըգտնվումէգետիափին:

Дом находится на берегу реки.

Ոչխարներիհոտնարածումէսարիլանջին:

Стадо овец пасется на склоне горы.

Գիշերըցողէիջնումկանաչխոտերին:

Ночью падает роса на зеленые травы.

Նաձեռքըպահումէրճակատին:

Он руку держал на лбу. 

3.Обстоятельство времени обычно употребляется в определенном виде и отвечает на вопрос ե՞րբ (когда?). Таким обстоятельствам в русском языке чаще всего соответствует словосочетания с предлогом в: հունվարին - в январе, մայիսին - в мае, այնամսին - в том месяце, կեսգիշերին - в полночь, շոգին - в жару, ցրտին -в холод.  Пример: 

Հունվարիննաքննությունէհանձնելու: 

В январе он будет сдавать экзамен. 

Մերծառերըծաղկումենապրիլին: 

Наши деревья расцветают в апреле. 

Նաիրգործերըվերջացնելուէկեսգիշերին: 

Он свои дела закончит в полночь. 

Նաձմեռվացրտինթեթևվերարկուէհագնում: 

Он в зимний холод носит легкое пальто. 

Ամառվաշոգիննրանքամառանոցենգնում: 

В летнюю жару они отправляются на дачу. 

Выражение значения местоимений “свой”, “себя” в армянском языке “свой”, “себя”  դերանուններիիմաստիարտահայտությունըհայերենում В русском языке местоимение свой выражает принадлежность подлежащее связанного с ним дополнения или обстоятельства. Эту роль в армянском языке выполняют притяжательные местоимения: իմ, մեր - для первого лица, քո, ձեր - для второго лица, իրիրենց -для третьего лица.  Пример: 

Я люблю своего сына.

Եսսիրումեմիմորդուն:

Я живу в своей стране.

Եսապրումեմիմերկրում:

Ты любишь своего сына.

Դուսիրումեսքոորդուն:

Ты живешь в своей стране.

Դուապրումեսքոերկրում:

Он любит своего сына.

Նասիրումէիրորդուն:

Мы любим свою землю.

Մենքսիրումենքմերհողը:

Мы живем в своей стране.

Մենքապրումենքմերերկրում:

Вы любите свою землю.

 Դուքսիրումեքձերհողը:

Вы живете в своей стране.

Դուքապրումեքձերերկրում:

Они любят свою землю.

Նրանքսիրումենիրենցհողը:

Они живут в своей стране.

Նրանքապրումենիրենցերկրում: 

 

Значение местоимения себя в армянском языке выражается личными местоимениями в дательном падеже: ինձ, մեզ - для первого лица, քեզ, ձեզ - для второго лица, իրեն, իրենց - для третьего лица:  Пример: 

Я знаю себя.

Եսճանաչումեմինձ: 

Ты знаешь себя.

Դուճանաչումեսքեզ: 

Он знает себя.

Նաճանաչումէիրեն: 

Мы уважаем себя.

Մենքհարգումենքմեզ: 

Вы уважаете себя.

Դուքհարգումեքձեզ: 

Они уважают себя.

Նրանքհարգումենիրենց: 

Прочитайте и переведите:

Գրիգորենքլավայգիունեն:

 

Գրիգորենցայգուծառերըպտուղենտալիսհուլիսին:

 

ՆրակնոջընկերուհուանունըԱնահիտէ:

 

Անահիտինամակըեսհանձնելուէիքոմորաքրոջը:

 

Շենքիկառուցմանաշխատանքներըմոտենումենավարտին:

 

Մենքբնակարանենքստանալուգարնանը:

 

Այսվայրկյանինեսմտածումէիիմլավընկերոջմասին:

 

Առավոտվահովըհանգստացնումէմարդունյարդերը:

 

Տաղանդավորպատանունշուտովմրցանակենտալու:

 

Երեխաներինուղարկելուենքճամբարամառվաարձակուրդներին:

 

Նաշատէսիրումամռանպայծառօրերը:

 

Տատիկըձեռնոցէգործումթոռանհամար:

 

Աղջիկներըգնումենանտառսունկի /սունկհավաքելու/:

 

Ամուսինըմիշտծաղիկներէնվիրումկնոջը:

 

Կինըթեյէտալիսամուսնուն:

 

Աղջիկընայումէընկերուհունորմատանուն:

 

Գրքիընթերցմանժամանակեսհիշումէիմերգյուղը, մերայգուգեղեցիկծառերը:

 

Դուհասնելուեսքոնպատակին:

 

Բժիշկըբուժումէիրհիվանդերեխային: 

 

 

Переведите вопросы и ответьте на них, используя предыдущее упражнение: 

Հուլիսինու՞մայգուծառերնենպտուղտալիս:

 

Ու՞մանուննէԱնահիտ:

 

Ու՞մէիրհանձնելուԱնահիտինամակը:

 

Շենքիկառուցմանաշխատանքներըմոտենու՞մենավարտին:

 

Դուքե՞րբեքբնակարանստանալու:

 

Ինչի՞մասինէիրմտածումայսվայրկյանին:

 

Ի՞նչնէհանգստացնումմարդուներվերը:

 

Շուտովու՞մենմրցանակտալու:

 

Երեխաներինե՞րբենքուղարկելուճամբար:

 

Նաո՞բօրերնէշատսիրում:

 

Տատիկնու՞մհամարէձեռնոցգործում:

 

Աղջիկներըի՞նչնպատակով /ինչի՞համար/ ենգնումանտառ:

 

Ո՞վէծաղիկներնվիրումկնոջը:

 

Ու՞րէրնայումաղջիկը:

 

Դուի՞նչէիրհիշումգրքիընթերցմանժամանակ: 

 

Переведите на армянский язык: 

Вы весной купите квартиру.

 

Утренняя прохлада успокаивает наши нервы.

 

Я передам письмо тете твоей подруги.

 

Строительство дома не подходит к концу.

 

Талантливому юноше дадут премию?

 

Девушки зачем пошли в лес?

 

Кто пошел по грибы?

 

Бабушка будет вязать рукавицы для внука.

 

Он читал письмо подруги.

 

Ты любишь ясные летние дни?

 

 Сегодня я подарю цветы нашей учительнице.

 

Я часто вспоминаю нашу деревню.

 

Он подарил нам хорошие книги.

 

Ты кого часто вспоминаешь?

 

 Кому дадут премию?

 

Детей когда отправляют в лагерь?

 

Для кого будет вязать рукавицы бабушка?

 

Когда вы получите новую квартиру?

 

Строительство нового здания завершится в конце месяца. 

 

Мы подходим к вашему саду.

 

Ты присоединяешься к мнению молодых?

 

Он достигнет своей цели.

 

В понедельник он должен представиться своему руководителю.

 

Ты даришь цветы своей подруге?

 

Внучка подает кофе бабушке.

 

Ты расскажешь о нашей беседе своему товарищу?

 

Ты любишь своих родных?

 

Врач лечит своего больного ребенка. 

 

 

Безличные глаголы с окончанием “իս”, “ով” “իս”, “ով”

վերջավորություններովանդեմբայեր

  1. Безличные глаголы с окончанием իսобразуются путем прибавления указанного окончания к инфинитиву /գրել-գրելիս, կարդալ-կարդալիս/ и выражают действие, одновременное с действием сказуемого, причем оба действия относятся к одному и тому же подлежащему.  Пример:

Որդունամակըկարդալիսմայրըժպտումէր:

Читая письмо сына, мать улыбалась.

Այգումաշխատելիսնամեծհաճույքէստանում:

Он получает большое удовольствие, работая в саду.

Մեծերինբարևելիսնահանումէգլխարկը:

Здороваясь со взрослыми, он снимает шапку.

Ընկերոջըսպասելիսնաթերթէրկարդում:

Ожидая товарища, он читал газету.

Փողոցնանցնելիսմենքշտապումէինք:

Переходя улицу, мы торопились. 

Безличные глаголы с окончанием իս в предложении обычно выступают в роли обстоятельства времени. Значение таких глаголов передается либо деепричастием несовершенного вида, либо при помощи придаточного предложения времени, либо сочетанием от֊ глагольного существительного с предлогами при, во время.  Пример: 

Այդկարևորհարցնուսումնասիրելիսնաչէրշտապում:

Изучая этот важный вопрос, он не торопился. Когда он изучал этот важный вопрос, не торопился. При изучении этого важного вопроса он не торопился.

Զեկուցումըկարդալիսնահուզվումէր:

Читая доклад, он волновался. Когда он читал доклад, волновался. При чтении доклада он волновался. 
  1. Безличные глаголы с окончанием ովобразуются путем прибавления этого окончания к инфинитиву /գրել-գրելով, կարդալ-կար-դալով/ и фактически являются формой творительного падежа инфинитива. Они могут выражать действие:  а) одновременное с действием сказуемого, в предложении выполняя роль обстоятельства образа действия и отвечая на вопрос ինչպես(как?). Значение таких глаголов в русском языке передается в основном при помощи деепричастия несовершенного вида.  Пример: 

Ծերունինքայլումէրկաղալով: 

Старец шагал прихрамывая. 

Երեխանպարումէրթռչկոտելով. 

Ребенок танцевал подпрыгивая. 

Երբեմնհանգստանալովմենքառաջէինքգնում: 

Иногда отдыхая, мы шли вперед. 

Ընկերոջհետխոսելովնանամակէրգրում:

Разговаривая с товарищем, он писал письмо. 

б) предшествующее действию сказуемого, в предложении выполняя роль обстоятельства времени и отвечая на вопрос ե՞րբ (когда?). Значение таких глаголов в русском языке передается главным образом деепричастием в совершенном или несовершенном виде.  Пример: 

Տունմտնելով՝նամիացնումէհեռուստացույցը:

Войдя (входя) в дом, он включает телевизор.

Աշխատանքնավարտելով՝նաշտապումէերեխաներիմոտ:

Закончив (заканчивая) работу, он спешит к детям.

Դասախոսաթյունըլսելով՝եսամենինչհասկացա:

Выслушав (слушая) лекцию, я все понял. 

Прочитайте и переведите:  1.

Հանձնարարությունըկատարելիսնաշատգրքերէրօգտագործում:

 

Հաջողպատասխանլսելիսդասախոսնուրախանումէ:

 

Հեռուստացույցդիտելիսդուակնո՞ցեսդնում:

 

Անկողինմտնելիսլույսըհանգցնու՞մես:

 

Նախաճաշելիսեսանպայմանմիգավաթսուրճեմխմում:

 

Աշխատավարձստանալիսդուդրամըհաշվու՞մես:

 

Ծիծաղելիսնափակումէրաչքերը:

 

Գյուղումհանգստանալիսնաամենօրլողանումէրգետում:

 

Դասըպատասխանելիսաշակերտընայումէրուսուցչուհուն:

 

Տանտիրուհինուրախժպտումէրհյուրերինդիմավորելիս:

 

Թերթկարդալիսպապիկըմիշտծխումէ:

 

Կինոնկարըդիտելիսինձհետաքրքրումէրռեժիսորիաշխատանքը:

 

Հիվանդանալիսնաինքնիրենբուժումէ: 

 

 

2.

Դժվարություններըհաղթահարելով՝դուհասնելուեսքոնպատակին:

 

Ատելովկեղծիքը՝նաչիսիրումստախոսմարդկանց:

 

Աշնանդեղինտերևներըդողալովընկնումէինսառըհողին:

 

Բուժելովհիվանդերեխայինբժիշկնիրեներջանիկէրզգում:

 

Վիճելովբոլորըն- կերներիհետ՝նամենակէմնալու:

 

Փոքրիկըբակիջնելով՝փնտրումէընկերներին: Մրցամարտումհաղթանակտանելով՝նաչեմպիոնէդառնալու:

 

Նորփաստերբերելով՝նաուզումէրապացուցելիրտեսակետը:

 

Նապատասխանումէրհուզվելովուշփոթվելով:

 

Աղջիկնուրախանումէրնորզգեստներհագնելով: 

 

 

Переведите на армянский язык:  1.

Выполняя задание, я пользовался многими книгами.

 

Слушая хороший ответ, преподаватель радуется.

 

Ложась в постель, он гасит свет.

 

Завтракая, ты пьешь кофе или чай?

 

Смеясь (когда смеялся) он закрывал глаза.

 

Отдыхая в деревне, я часто купался в нашей реке.

 

Отвечая урок, он смотрел на нас.

 

Встречая друзей, мы были очень веселы.

 

Читая газеты, мой брат курит.

 

Получая зарплату, он считает деньги. 

 

2.

Преодолев трудности, мы достигнем нашей цели.

 

Ненавидя ложь, он не любит лгунов.

 

Вылечив больную девочку, врач был счастлив.

 

Споря с товарищами, он доказывает свою точку зрения.

 

Играя во дворе, мальчик получает большое удовольствие.

 

Победив в матче, он станет чемпионом.

 

Он отвечал урок волнуясь и ошибаясь.

 

Дети радуются, получая новые игрушки. 

 

Порядок слов в предложении  Բառերիդասավորությունընախադասությանմեջ (շարադրություն)

В армянском языке порядок слов в предложении преимущественно свободный. Мысль Նագիտիդասը можно высказать шестью вариантами предложений:  Նագիտիդասը: Он знает урок. Նադասըգիտի: Он урок знает. Գիտինադասը: Знает он урок. Գիտիդասընա: Знает урок он. Դասընագիտի: Урок он знает. Դասըգիտինա: Урок знает он. Однако в предложении нельзя изменить порядок слов Կանաչծառերիճյուղերըքամուցօրորվեցին, не нарушив либо подчинительной связи слов, либо смысла предложения. Рассмотрим некоторые варианты: 

Կանաչծառերիճյուղերըքամուցօրորվեցին:

Ветви зеленых деревьев покачнулись от ветра.

Ծառերիկանաչճյուղերըքամուցօրորվեցին:

Зеленые ветви деревьев покачнулись от ветра.

Կանաչքամուցծառերիճյուղերըօրորվեցին:

От зеленого ветра ветви деревьев покачнулись.

Ծառերիքամուցկանաչճյուղերըօրորվեցին:

От ветра деревьев зеленые ветви покачнулись. 

В первом варианте определение կանաչ поменяло свое место, во втором и третьем вариантах получилась бессмыслица.  Однако возможны следующие варианты, которые не нарушают связи слов и смысл исходного предложения:

Քամուցօրորվեցինկանաչծառերիճյուղերը:

От ветра покачнулись ветви зеленых деревьев.

Օրորվեցինքամուցկանաչծառերիճյուղերը:

Покачнулись от ветра ветви зеленых деревьев.

Օրորվեցինկանաչծառերիճյուղերըքամուց:

Покачнулись ветви зеленых деревьев от ветра.

Քամուցկանաչծառերիճյուղերըօրորվեցին:

От ветра ветви зеленых деревьев покачнулись. 

 

Надо заметить, что при обычном порядке слов логическое ударение в предложении выражается слабо и падает на сказуемое. Однако в живой речи, чтобы подчеркнуть важность одного из членов предложения, часто прибегаем к изменению порядка слов. При этом слово, играющее важную роль для выражения мысли, обычно употребляется в начале предложения. Еще надо иметь в виду, что если в составе сказуемого имеется вспомогательный глагол, то при изменении обычного порядка слов он примыкает к тому члену предложения, который выделен логическим ударением.  Изменив порядок слов в предложении Ուսանողներըպարապումենգրադարանում, получим следующие варианты, в которых вспомогательный глагол примыкает к словам, выделенным логическим ударением:  Ուսանողներնենպարապումգրադարանում: Студенты занимаются в библиотеке.  Գրադարանումենպարապումուսանողները: В библиотеке занимаются студенты.  Логическое ударение играет очень важную роль в вопросительных предложениях.  Пример:  Ответы на эти вопросы соответственно могут быть следующие:

Արա՞մըդասըգիտի:

Арам знает урок? 

Այո, Արամը

Да, Арам

Արամըդա՞սըգիտի:

Арам знает урок? 

Այո, դասը

Да, урок

Արամըդասըգիտի՞:

Арам знает урок?

Այո, գիտի

Да, знает

 

Порядок слов в предложении в конечном счете основывается на порядке слов в словосочетании.  1. В словосочетаниях, где господствующим словом является существительное, зависимое слово обычно ставится:  а) перед господствующим, если выступает в роли определения.  Пример: 

լայնփողոց

широкая улица

խմելուջուր

питьевая вода

երկաթեդուռ

железная дверь

ծղոտիցգլխարկ

соломенная шляпа

երկուգիրք

две книги

արևիշողեր

лучи солнца

այսպիսիմարդ

такой человек

սենյակիդուռ

дверь комнаты

հասածմրգեր

спелые фрукты

վարպետիգործ

дело мастера

վազողերեխա

бегущий ребенок

 

 

б) после господствующего слова, если выступает в роли дополнения или обстоятельства.  Пример: 

ուղերձժողովրդին

послание к народу

ողջույնհաղթողներին

привет победителям

հավելումաշխատավարձին

прибавка к зарплате

ժողովգործարանում

собрание на заводе

վերադարձըհայրենիք

возвращение на родину

լուրերհայրենիքից

вести с родины

ժամանումըԵրևան

прибытие в Ереван

անցումգետով

переправа по реке

հանդիպումըճանապարհին

встреча на дороге

 

 

 

  1. В словосочетаниях, где господствующим словом является глагол, зависимые слова (дополненияи обстоятельства) ставятся как после господствующего слова, так иперед ним.  Пример: 

պատռելթուղթըթուղթըպատռել

разорвать бумагу бумагу разорвать

մոտենալկանգառինկանգառինմոտենալ

подойти к остановке к остановке подойти

գնալաշխատանքիաշխատանքիգնալ

идти на работу на работу идти

կտրելդանակովդանակովկտրել

резать ножом ножом резать

դալալցրտիցցրտիցդողալ

дрожать от холода от холода дрожать

3.В словосочетаниях, где господствующим словом является прилагательное, зависимое слово обычно ставится перед господствующим словом: 

բոլորինհաճելի

приятный для всех

չափազանցբարձր

очень высокий

կռվիպատրաստ

готовый к драке

հազիվլսելի

еле слышимый

հարկերիցազատ

свободный от налогов

ֆիզիկապեսուժեղ

физически сильный

հոգովմաքուր

чистый душой

մանկուցհիվանդ

с детства больной

մարմնովտկար

слабый телом

միշտգեղեցիկ

всегда красивый

ցավինանտարբեր

безразличный к боли

 

 

 

4.В словосочетаниях, где господствующим словом является наречие (такие словосочетания малоупотребительны), зависимое слово ставится перед господствующим.  Пример: 

չափազանցդանդաղ

очень медленно

շատհաճախ

очень часто

շատկամաց

очень тихо

աշխատանքինզուգահեռ

параллельно с работой

բոլորիցարագ

быстрей всех

 

 

   Прочитайте и переведите:

Բազմաթիվլապտերներլուսավորումենմերլայնփողոցը:

 

Որտե՞ղէերկաթեդռանբանալին:

 

Այսօրեսերկուգիրքեմգնելու:

 

Աշնանըմենքհավաքելուենքհասածմրգերը:

 

Բակումվազվըզողերեխանհաճախընկնումէր:

 

Խմելուջուրըպետքէխնայողաբարօգտագործել:

 

Դուե՞րբեսհագնելուքոծղոտեգլխարկը:

 

Լուսնիշողերըլուսավորումենիմպատշգամբը:

 

Դուքոսենյակիդուռըմիշտբա՞ցեսպահում:

 

Այսքանդակըիսկականվարպետիգործէ:

 

Բանա- ստեղծիուղերձնիրժողովրդինանկեղծէրևհուզիչ:

 

Շուտովնրանքունենալուենհավելումաշխատավարձին:

 

Բժշկիվերադարձըհայրենիգյուղմեծուրախությունէրհամագյուղացիներիհամար:

 

ՈւկրաինացիբարեկամներիժամանումըԵրևանեղբայրականսիրոարտահայտությունէ:

 

Անսպասելիհանդիպումըճանապարհինփոխումէնրանցպլանները:

 

Բոլորիհամարհաճելիմիհամեստաղջիկէնա:

 

Ամենրոպեկռվիպատրաստանկարգտղաէնա:

 

Իմականջինհազիվլսելիմիձայնէհասնում:

 

Նաֆիզիկապեսուժեղերիտասարդէ:

 

Անգլերենինզուգահեռնասովորումէֆրանսերեն:

 

Մերմեքենանչափազանցդանդաղէրշարժվում:

 

Դուքշա՛՛տհաճախեքգնումզբոսանքի: 

 

Переведите на армянский язык: 

Ночью множество фонарей будет освещать наш маленький город.

 

Ключ от железной двери в его кармане.

 

Сегодня он должен был купить две книги.

 

Летом они собирали спелые фрукты.

 

Бегающие во дворе дети иногда падали.

 

Летом я буду носить свою соломенную шляпу.

 

Ночью лунный свет освещал мою квартиру.

 

Он всегда закрывает дверь своей комнаты?

 

Мы видим работу настоящего мастера.

 

Послание талантливого мастера своим ученикам было искренним и волнующим.

 

Надбавка к зарплате будет в декабре?

 

Возвращение сына в родное село было большой радостью для его родителей.

 

Прибытие наших гостей в Ереван - праздник для нас.

 

Они не забывают встречу с друзьями на дороге.

 

Приятная для всех девочка хорошая и скромная ученица.

 

Параллельно с русским он изучает армянский.

 

Наш автобус едет очень медленно.

 

Они часто ходят на прогулку? 

 

 

Текст.  ՍՊՈՐՏԻՄԱՍԻՆ 

Մերինստիտուտումտարբերմարզաձևերիշատխմբակներկան:

 

Մենքունենքլողորդների, ծանրորդների, ըմբշամարտիկների, հնգամարտիկների, թեթևատլետների, մարմնամարզիկներիխմբակներև, իհարկե, ֆուտբոլիթիմ: 

 

Հատկապեսաչքիէընկնումմերինստիտուտիֆուտբոլիթիմը, որիելույթներըմեծուրախությունենպարգևումմարզասերներին:

 

Մերթիմիդարպասապահըշատհմուտֆուտբոլիստէևթույլչիտալիսհակառակորդինգրավելիրդարպասը: 

 

Եսսիրումեմֆուտբոլը, բայցավելիշատինձդուրէգալիսմարմնամարզությունը: 

 

Հնումմարմնամարզությունէինանվանումֆիզիկականվարժություններիբոլորձևերը:

 

Մերօրերումմարմնամարզությունըառանձինմարզաձևէ: 

 

Մարմնամարզությունըտարբերտեսակներունի:

 

Լիցքայինվարժություններըկոչվումենառավոտյանմարմնամարզություն, իսկաշխատանքիժամանակհինգրոպետևողվարժություններըհամարվումենարտադրականմարմնամարզություն:

 

Մարմնամարզությանմիտեսակնէլբուժականմարմնամարզություննէ. այնօգնումէմարդկանցբուժվելուևառողջությունըվերականգնելուգործում: 

 

Մարմնամարզությունըշատկարևորէբոլորմարզիկներիհամար, ահաթեինչունրանքիրենցմարզումներիծրագրերումընդգրկումենմարմնամարզականվարժություններ:

 

Այդվարժություններընպաստումենզարգացնելումարզիկիուժը, ճկունությունը, շարժումներիարագությունը: 

 

Մարմնամարզությունըուժ, առույգություն, առողջությունէպարգևումմարզիկին, կատարելագործումէնրավարպետությունը:

 

Բայցկանաևսպորտայինմարմնամարզություն:

 

Այնընդգրկումէայնպիսիվարժություններ, որոնքկատարվումենսպորտայինգործիքներիվրա:

 

Այդպիսիգործիքներենզուգափայտերը, օղակները, պտտաձողը, նժույգը: 

 

Եսմասնակցումեմսպորտայինմարմնամարզությանխմբակիպարապմունքներին:

 

Մերմարզիչըսպորտիվարպետէ, նամեծփորձունիևլավմանկավարժէ: 

 

 

Словарь 

մարզաձև

вид спорта

հինգրոպետևող

длящийся пять минут

լողորդ

пловец

առավոտյան

утренняя гимнастика- մարմնամարզություն 

ծանրորդ

штангист

արտադրական

производственная

ըմբշամարտիկ

борец

 բուժական

лечебная гимнастика-մարմնամարզություն 

հնգամարտիկ

пятиборец

մարզիկ

спортсмен

թեթևատլետ

легкоатлет

արզումներ

тренировка 

մարմնամարզիկ

гимнаст

մարզիչ

тренер 

մարզասեր

болельщик (любитель спорта)

սպորտայինգործիք

спортивный снаряд 

միջբուհական

межвузовский

զուգափայտեր

брусья 

բուհ

аббревиатура, происходит от словосочетания բարձրագույնուսումնականհաստատություն (вуз)

օղակներ

кольца 

աչքիէընկնում

выделяется (бросается в глаза)

պտտաձող

турник 

մարմնամարզություն

гимнастика

նժույգ

конь  

լիցքայինվարժություններ

зарядка

 

 

 

Переведите вопросы и ответьте на них по-русски 

Ձերինստիտուտումի՞նչմարզաձևերիխմբակներկան:

 

Ձերմարզիկներնինչպիսի՞մրցումներիենմասնակցում:

 

Նրանքինչպիսի՞հաջողություններունեն:

 

Մարզասերներըսիրու՞մենձերֆուտբոլիթիմը:

 

Ձերթիմիելույթներըու՞մենուրախությունպարգևում:

 

Ո՞վէձերթիմիդարպասապահը:

 

Նաինչպե՞սէպաշտպանումիրդարպասը:

 

Դուո՞րմարզաձևնեսավելիշատսիրում:

 

Հնումի՞նչէինանվանումմարմնամարզություն:

 

Այսօրի՞նչնենանվանումմարմնամարզություն:

 

Մարմնամարզությունըի՞նչտեսակներունի:

 

Ո՞րվարժություններնենկոչվումարտադրականմարմնամարզություն։

 

Մարզիկներնիրենցմարզումներիծրագրերումինչու՞ենըսդգրկումմարմնամարզականվարժություններ:

 

Ինչի՞նեննպաստումայդվարժությունները:

 

Մարմնամարզությունըմարզիկինի՞նչէտալիս:

 

Ւ՞նչպիսի՞վարժություններէընդգրկումսպորտայինմարմնամարզությունը:

 

Որո՞նքենսպորտայինգործիքները:

 

Դուո՞րգործիքներնեսսիրում:

 

Ո՞վէձերմարզիչը: